Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết ❤️️ 24+ Mẫu Ngắn Gọn Hay Nhất ✅ Tuyển Tập Những Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Chợ Tết Mà Bạn Nên Biết.
Cách Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Của Đoàn Văn Cừ
Cần lưu ý những nội dung gì khi bạn muốn phân tích một tác phẩm? Tham khảo ví dụ về cách phân tích bài thơ Chợ Tết của tác giả Đoàn Văn Cừ để hiểu hơn nhé!
“Chợ tết” là bài thơ lưu giữ lại các giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc thông qua các câu thơ giản dị. Để làm tốt bài văn phân tích bài thơ này, bạn cần phải làm rõ được 3 luận điểm chính sau đây:
👉 Bức tranh thiên nhiên đầy sống động: Cả làng chìm trong ánh bình minh, những dải mây trắng dần lấp ló trên đỉnh đồi, những giọt sương mai như viên ngọc đung đưa trên gác mái nhà tranh.
👉 Những hoạt động của con người: Trong bức tranh thiên nhiên đó, hình ảnh nam thanh nữ tú, già trẻ gái trai tấp nập đi phiên chợ tết….
👉 Khung cảnh chợ tết và dấu ấn thời gian: Không chỉ gợi lên một không gian sinh động mà con ghi nhớ dấu ấn của thời gian bằng mái tóc bạc trắng của những cụ già,…
Dàn Ý Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết
Cùng SCR.VN lập dàn ý những nội dung chính cần có khi phân tích bài thơ Chợ tết nhé!
👉 Mở bài Giới thiệu khái quát tác giả Đoàn Văn Cừ và đôi nét về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
👉 Thân bài:
– Bức tranh chợ Xuân hiện lên tươi vụi, nhộn nhịp với sự hòa quyện giữa cảnh vật và con người dưới ánh bình minh lúc sáng sớm.
– Khung cảnh trời tối khi phiên chợ dần tàn.
– Các biện pháp nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng trong bài.
👉 Kết bài: Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật và thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm.
Bạn có thể tham khảo thêm 🍀 Dàn Ý Phân Tích Bài Thơ Đồng Chí 🍀 một trong những tác phẩm đặc sắc về người lính!
Bài Văn Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Đặc Sắc – Mẫu 1
Dưới đây là bài văn mẫu phân tích bài Thơ Chợ tết được bạn đọc đánh giá đặc sắc nhất, mời các bạn cùng xem qua:
Trên khắp các nẻo đường, mùa xuân như về rộn ràng hơn. mới những ngày ở giữa mùa đông mà ai nấy đều nao nao chuẩn bị đón xuân về. Các hội đoàn cựu chiến binh cùng tất cả các bạn sinh viên, học sinh đều chuẩn bị những chương trình đặc sắc cho ngày hội chợ tết. Trong bầu không khí vui tươi và nhộn nhịp ấy, mấy ai không khỏi không nhớ về hội chợ tết ở quê hương. Để tìm một chút gì yêu thương trong mùa xuân của dân tộc, mời các bạn hãy cùng tôi ôn lại bài thơ “Chợ tết” của Đoàn Văn Cừ.
Nhà thơ Đoàn văn Cừ là nhà thơ tả cảnh tài tình nhất trong làng thi ca Việt Nam. Bất cứ ở đâu, dù trong một đám hội, một đám cưới, một hội chợ tết hay dưới một bầu trời quang đãng, nhà thơ đều có thể diễn tả phong cảnh một cách chân thật, tỉ mỉ và rõ ràng. Đọc thơ của ông, ta dược sống trong cảnh đã tả. Cảnh người, cảnh vật trong bài “Chợ tết” được ông diễn tả một cách hợp tình, hợp ý, bằng những từ tượng hình và tượng thanh làm cho cảnh trong thơ càng thêm sống động.
Đầu bài thơ, ông miêu tả một ngày mới bắt đầu nơi thôn dã. Trên lối cỏ quanh co, dưới bầu trời quang đãng, từng đoàn người các ấp tưng bừng đến chợ tết.
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi
Sương hồng lam e ấp nóc nhà tranh
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh
Người các ấp tưng bừng ra chợ tết…
Tiếp đó nhà thơ đi vào từng chi tiết. Cảnh người, cảnh vật ở đây đều được nhà thơ miêu tả rõ ràng. Mỗi người, mỗi vật đều có một đặc điểm riêng và sắc thái riêng. Các người gồm: Già, trẻ, gái, trai, không giới hạn bỡi một lúa tuổi hay một giai cấp nào. Mỗi người, mỗi giới với cử chỉ và hành động riêng, nhưng ai ai cũng đều vui mừng đi vào cổng chợ.
Những thằng cu áo đỏ chạy lon ton
Vài cụ già chống gậy bước lom khom
Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ
Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ
Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu..
Cảnh người mua, người bán và người đi xem trong chợ cũng được nhà thơ diễn tả thật tài tình. Ở bên này có “Anh hàng tranh” đang hối hả “kẽo kịt quảy đôi bồ, tìm đến chỗ đông người ngồi dở bán”. Ở bên kia có các cụ với trạng thái ung dung, thong thả.
Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân
Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm
Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ
Cảnh mua bán được nhà thơ miêu tả một cách rõ nét, nhưng cảnh người đi xem cũng chẳng kém. Tất cả đều tăng thêm sự ồn ào náo nhiệt của ngày chợ tết.
Lũ trẻ con mãi ngắm bức tranh gà
Quên cả chị bên đường đang đứng gọi
Các cô gái đua nhau cười rũ rượi
Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa
Ngoài việc tả người, nhà thơ còn tả từng chi tiết động vật và đồ vật. Mỗi động vật có một hoàn cảnh riêng, một sắc thái riêng. Như “Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau…” Nhà thơ cường điệu hóa người và vật. Động vật cũng đang hớn hở đón xuân về:
Con trâu đứng vờ dim hai mắt ngủ
Để lắng nghe người khách nói bô bô…
Nhà thơ cũng dùng nghệ thuật so sánh để diễn tả. Mỗi đồ vật đều có màu sắc khác nhau, tạo cho bài thơ có muôn màu, muôn vẻ.
Sương trắng dỏ đầu cành như giọt sữa
….
Con gà sống mào thâm như cục tiết.
Sau cảnh nhộn nhịp vui tươi ấy, nhà thơ kết thúc bài “Chợ tết” bằng cảnh người quê lũ lượt trở ra về sau một ngày xem hội. Đọc qua ta tưởng chừng như cảnh điêu tàn hoang vắng của một bãi chiến trường sau một trận chiến.
Khi chuông tối bên chùa văng vẳng đánh
….
Lá da rụng tơi bời quanh quán chợ
Thơ của Đoàn văn Cừ là như thế đó. Đọc bài thơ, ta tưởng chừng như mình đang vui vẻ tham gia vào hội chợ tết ở quê hương, rồi ta lại rã rời khi đọc xong phần kết thúc. Tôi yêu thơ của Đoàn văn Cừ từ lúc tuổi còn thơ với những bài “Đám hội” và “Đám cưới.” Rồi khi bắt đầu biết yêu, thơ đã theo tôi với bài “Lá thắm.” Bây giờ mùa xuân lại về, tôi nhớ lại bài “Chợ tết” của ông.
Những bài văn hay nhất 🌊 Phân Tích Bài Thơ Chiều Sông Thương 🌊 mời bạn tham khảo!
Văn Mẫu Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Nâng Cao – Mẫu 2
Để làm được một bài văn phân tích tác phẩm xuất sắc là điều không hề dễ dàng đối với các bạn học sinh. Cùng tham khảo qua văn mẫu phân tích bài thơ Chợ tết để có cái nhìn mới mẻ về cách làm dạng đề bài này nhé!
Tự bao đời, sau lũy tre làng là cả một không gian nông thôn đầy ắp bóng mát của cây vườn, của tre trúc bao quanh. Ở đó, hồn quê như đọng lại, ít đổi dời bởi nhịp sống diễn ra chầm chậm; không ồn ào như chốn thị thành. Những nét đẹp truyền thống của ngàn xưa như được ấp ủ, chắt chiu, chờ dịp tết đến xuân về mới có dịp thăng hoa.
Bài thơ “Chợ Tết” của nhà thơ Đoàn Văn Cừ đã ghi lại một cách sinh động, mang đầy tâm trạng của một con người trước cảnh chợ ngày Tết – mà nơi đó phô bày những nét đẹp hồn nhiên, sâu xa của hồn quê…
Càng lùi xa theo dòng năm tháng, “Chợ Tết” càng được người đọc quý mến trước một tấm hình ghi lại một cách sống động cảnh sinh hoạt tiêu biểu của làng quê và chỉ có chốn làng quê mới có được cảnh sắc hồn hậu này.
Thời gian nghệ thuật trong bài “Chợ Tết” càng được cấu trúc theo thời gian tuyến tính. Chợ được bắt đầu nhóm họp vào lúc trời còn mờ sương. Mở đầu là cảnh sáng sớm, mọi người náo nức đến chợ trong niềm vui lan sang cùng cây cỏ, đất trời: “Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi/ Sương hồng lam ôm ấp mái nhà gianh/ Trên con đường viền trắng mép đồi xanh/ Người các ấp tưng bừng đi chợ tết”.
Từng mảng sắc màu thiên nhiên đan xen vào nhau, tạo cho cảnh vật có một không gian đầy vẻ thanh bình, yên ắng. Màu mây trắng đỏ dần, sương có màu hồng lam, con đường viền trắng, đồi màu xanh – chỉ bốn câu thơ mà đã có sáu màu hòa lẫn. Thơ Đoàn Văn Cừ giàu màu sắc tươi vui bởi tâm hồn ông gắn bó máu thịt cùng đồng quê, làng xóm… Cách tả cái nắng của ông cũng có nhiều khác lạ. Nắng ở đây xao động; trong nắng lại có gió và màu vàng của nắng trộn lẫn cùng màu xanh của đồng lúa tạo nên màu “nắng tía” lung linh, sống động (Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa). Sức sống của mùa xuân thật kỳ diệu! Nó biến giọt sương mai thành giọt sữa nồng nàn, cội nguồn của sự sống (Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa). Nó làm cho cả núi cả đồi cũng thi nhau làm duyên khi xuân về (Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh/ Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh).
Nói đến chợ, đặc biệt là chợ ngày tết là nói đến không gian sắc màu. Nếu ở trên miêu tả sắc màu thiên nhiên thì ở đoạn dưới là sắc màu của trăm hồng ngàn tía của cuộc sống đời thường khoe sắc trong nắng ban mai. Toàn bài thơ có tới hai mươi ba màu khác nhau nhưng cùng tô điểm thêm cho ngày chợ tết thanh bình, náo nhiệt.
Trẻ con thích cùng người lớn đi chợ tết vì được ngắm thỏa thích những món hàng, đồ vật mà nhiều khi chỉ trong chiêm bao mới thấy. Nếu tuổi ấu thơ của Nguyễn Duy “níu váy bà đi chợ Bình Lâm” thì mấy cậu nhóc ngày xưa cũng cùng tâm trạng khi được đi chợ chung trong đoàn người: “Những thằng cu áo đỏ chạy lon ton/ Vài cụ già chống gậy bước lom khom/ Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ/ Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ”.
Mỗi đứa trẻ đều có nét thần sắc riêng, những nét sắc sảo riêng mà chỉ có tác giả “Chợ tết” mới cảm nhận được qua từng hành động, cử chỉ (thằng cu – chạy lon ton, cụ già chống gậy bước lom khom; riêng cô gái còn e ấp, còn ngại ngùng khi đến giữa đám đông nên “che môi cười lặng lẽ”).
Một hình ảnh hết sức độc đáo, thật ngộ nghĩnh, chắc chỉ xảy ra trong khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng tác giả kịp thời ghi lại được (Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu/ Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau).
Nắng sớm đã lên và cảnh họp chợ diễn ra thật ồn ào, náo nhiệt. Miêu tả làm sao cho người đọc thấy được cảnh chen lẫn, cảnh nhốn nháo, đông đúc của toàn cảnh. Nhưng lại đặc tả được chi tiết ở từng người, từng vật; thấy được cả tập quán, phong tục đến đặc tính của mỗi hạng người là điều không dễ dàng chút nào! Vậy mà người đọc vẫn không chán, vẫn hồi hộp, mê say dõi theo chợ tết từ lúc họp cho tới lúc vãn chợ.
Thông thường nơi bán trâu ở ngay đầu cổng chợ vì trâu là loài gia súc lớn, không thể dắt nhong nhong vô chợ đông người ngày tết được. Điều đặc sắc ở đây là ông dùng biện pháp nhân hóa để miêu tả con trâu cũng có “tâm trạng” như con người (Con trâu đứng vờ dim hai mắt ngủ/ Để lắng nghe người khách nói bô bô). Người khách mua trâu (còn gọi là lái trâu) thường mỗi khi ra một giá là một lần vỗ tay đánh đét một cái. Cứ như vậy chừng nào thuận mua vừa bán mới thôi và họ ngồi gần nhau như chưa hề có cảnh vỗ tay, gân cổ trả giá “quyết lệt” xảy ra hồi nãy.
Có những cảnh gợi lên một thời xa vắng, một thời đầy sắc màu cổ tích trong cảnh chợ quê ngày tết. Đọc lại thấy bùi ngùi bởi : “những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?”. Cứ tưởng tượng trong khói hương trầm ngào ngạt, trong bảng lảng sương mờ; có những cảnh bây giờ chỉ còn trong trang sách phong tục: “Anh hàng tranh kĩu kịt quảy đôi bồ/ Tìm đến chỗ đông người ngồi dở bán/ Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản/Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân/ Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm/ Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ”.
Cách miêu tả khá độc đáo: chấm vào những nét “đắc địa” nhất của từng nhân vật. Anh hàng tranh, quảy đôi bồ tranh nặng thì “kíu kịt”; thầy khóa phải “gò lưng” tay thì “mài nghiên” để “hý hoái” ra chiều đam mê công việc này lắm khi “viết thơ xuân” . Cụ đồ nho như tiếc nuỗi một thời trước hàng câu đối đỏ qua động tác “vuốt râu cằm” “nhẩm đọc”…
Có thể nói câu thơ tài hoa nhất của bài thơ là câu tả hình ảnh bà cụ với cái nền ngôi miếu cổ nổi bật màu tóc trắng bởi dòng nước thời gian. (Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ/ Nước thời gian gội tóc trăng phau phau). Ở đây, thời gian được ví như nước và “màu tóc trắng” khéo lẽo diễn tả bước đi của thời gian qua một đời người. Vô tư, hồn nhiên nhất là đám trẻ con và những cô thôn nữ mới lớn. Chính những thiên thần này háo hức với chợ, nhạy cảm với những sắc màu, những diễn biến của cảnh bán mua ồn ào, náo nhiệt: “Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà/Quên cả chị bên đường đang đứng gọi/ Mấy cô gái ôm nhau cười rũ rượi/ Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa”.
Những “bức tranh gà” có sưc hút lũ trẻ ghê gớm, mặc cho chị gọi khản cổ mà chẳng chịu buông ra để đi về và những cô giá thôn quê – không biết họ nghe kể chuyện gì, thích cái gì mà cứ “ôm nhau cười” tưởng chừng không dứt. Tác giả đã thấy được tính cách của những nàng thôn nữ tuổi trăng tròn, vừa muốn không cho ai thấy mình vừa muốn ai cũng chú ý đến mình.
Rồi những sản vật ngày chợ tết được bày ra, phô ra để mời gọi, hấp dẫn người mua với những sắc màu bắt mắt và cảnh bán mua, xem xét được miêu tả rất độc đáo, sống động như ta vừa chứng kiến một đoạn phim (Những mẹt cam đỏ chót tựa son pha/ Thúng gạo nếp chất đầy như núi tuyết/ Con gà mào thâm như cục tiết/ Một người mua cầm cẳng dốc lên xem).
Chợ tưng bừng, náo nhiệt như thế, sôi động như thế nhưng cũng có lúc phải vãn. Mọi người lần lượt trở về nhà, để lại đằng sau là cảnh chợ vắng bóng người, vắng những tiếng rì rầm to nhỏ bán mua… Và ta như nghe cả tiếng thở dài tiếc nuối của thời gian, của đất trời khi chợ tết đã tan: “Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê/ Lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ”.
Chợ quê bây giờ hãy còn nhưng cảnh sắc chợ quê xưa hầu như dần vắng bóng. Đâu rồi những háo hức, những đợi chờ ngày tết đến để được đi chợ cùng mẹ, cùng bà. Đâu rồi những năm tháng ấu thơ, nghe mùi hương trầm biết tết thấp thoáng về bên cửa? Đâu rồi những thôn nữ chợ quê “ôm nhau cười rũ rượi”, tiếng cười hồn nhiên còn vọng tới bây giờ?
Đọc lại “Chợ tết”, ta nghe hồn quê gọi về trong gió. Hồn quê một thuở có còn không? Hồn quê vẫn mãi mãi còn, bởi dù chốn thị thành không cây đa, bến nước – nhưng mỗi người khi bước chân vào thị thành đô hội, nhìn kỹ lại vẫn thấy gót chân mình còn vương vệt bùn của đất Mẹ ngàn năm.
Gợi ý 10 bài văn 🌊 Phân Tích Bài Thơ Mưa Xuân 🌊 của tác giả Nguyễn Bính
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Ngắn Gọn – Mẫu 3
Làm thế nào để phân tích bài thơ Chợ tết ngắn gọn nhưng không bị thiếu hụt về nội dung quá nhiều? Tham khảo ngay bài văn mẫu mà chúng tôi sưu tầm được dưới đây:
Những ngày giáp Tết là những ngày rất bận rộn nhưng cũng rất vui tươi, náo nhiệt với biết bao công việc chuẩn bị cho đón chào năm mới trong đó có việc đi chợ Tết. Không chỉ đơn thuần là để mua bán, sắm sửa những thứ cần thiết cho ngày tết mà đây còn là một thú vui tao nhã để thưởng ngoạn, được đắm chìm trong không khí Tết đang đến gần. Đó cũng được xem như một nét văn hoá rất đặc sắc trong đời sống của người Việt. Xin hãy cùng chúng tôi sống lại không khí đó qua bài thơ CHỢ TẾT của nhà thơ Đoàn Văn Cừ.
Chúng ta có thể nhận ra cấu trúc không gian của bài thơ là sự hài hoà đan xen giữa khung cảnh thiên nhiên và con người. Bài thơ được chia thành ba khổ gắn với sự chuyển động của thời gian, không gian và những hoạt động của con người trong một phiên chợ Tết.
Ở khổ thơ đầu (gồm15 dòng) của bài thơ ngay từ những câu thơ đầu tiên tác giả đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp về một buổi sáng sớm tinh mơ khi cả làng chìm trong ánh bình minh. Đặc biệt các hình ảnh đó được tác giả dùng nghệ thuật nhân hoá làm cho cảnh vật trở nên có hồn bằng các từ như sương trắng thì “đỏ dần”, sương hồng lam thì “ôm ấp”, con đường “viền trắng” mép đồi, tia nắng “nháy hoài”, núi “uốn mình”, đồi “thoa son”…Điều đó làm cho chúng ta cảm nhận rất rõ về sự chuyển động của không gian và thời gian, bức tranh quê càng ngày càng sáng dần lên.
Trên nền bức tranh ấy là sự xuất hiện của con người. Đó là đoàn người từ các ấp “tưng bừng ra chợ Tết”, những “thằng cu áo đỏ chạy lon ton” , các cụ già “chống gậy bước lom khom”… Chỉ những nét chấm phá thế thôi nhưng đó là những hình ảnh chọn lọc rất tiêu biểu, lay động lòng người nhất là những người lớn tuổi đã từng sinh ra và lớn lên trong các làng quê như thế mà ngày nay chúng ta không còn tìm thấy ở các làng quê Việt Nam.
Ở khổ thơ thứ hai, tác giả dành nhiều sự quan sát để miêu tả các hoạt động diễn ra ra trong phiên chợ Tết. Đó là cảnh “người mua bán ra vào đầy cổng chợ”, hàng hoá được mang ra chợ để mua bán trao đổi đều là những thứ đặc trưng của ngày Tết.”. Đó là anh hàng tranh với đôi bồ đựng đầy tranh Tết, là thầy khoá gò lưng trên phản viết thơ xuân, là cụ đồ miệng nhẩm đọc câu đối đỏ, là chú hoa man bán hàng mã,… Bức tranh dân gian “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ mang vẻ đẹp vừa bình dị thân thuộc, vừa rực rỡ sắc màu.
Khổ thơ thứ ba là 6 câu thơ cuối cùng khép lại bài thơ cũng là khép lại một phiên chợ Tết bằng những câu thơ đượm một nỗi buồn man mát khi “người quê lũ lượt trở ra về” trong tiếng chuông chùa “văng vẳng đánh” trên con đường “làng hẻo lánh”. Đó cũng là lúc “ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê” và “lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ”. Một ngày nhộn nhịp đã qua đi, không gian trở lại yên tĩnh có phần đìu hiu gợi một nỗi nhớ nhung, luyến tiếc. Có lẽ đó cũng là tâm trạng rất chung của mọi người khi tan chợ, họ ra về trong nối niềm bâng khuâng khó tả.
Bài thơ viết về “chợ Tết” ở một miền quê dân dã ra đời cách đây đã 80 năm vẫn được coi là bài thơ tiêu biểu nhất luôn sống mãi trong tâm trí người đọc qua biết bao thế hệ.
Tổng hợp mẫu bài văn 🌊 Phân Tích Bài Thơ Mùa Xuân Xanh 🌊 chọn lọc!
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Chi Tiết – Mẫu 4
Giới thiệu đến bạn mẫu phân tích bài thơ Chợ tết hay nhất và được nhiều bạn học sinh sưu tầm để làm tài liệu tham khảo:
Mùa xuân đã về trên khắp các thôn, bản quê hương. Những ngày xuân tràn đầy sức sống mới, những người yêu văn hoá dân gian lại bồi hồi nhớ về Tết cổ truyền xưa qua những vần thơ trong bài thơ Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ.
Mở đầu bài thơ, ông miêu tả một ngày mới bắt đầu nơi thôn dã. Dải mây trắng trên đỉnh núi đang đỏ dần lên. Làn sương sáng được ánh mặt trời rọi chiếu như viên ngọc hồng lam đang ôm ấp nóc nhà gianh nơi thôn xóm. Những con đường quê uốn lượn ở mép đồi như những dải lụa màu xanh đưa bước chân người các ấp hớn hở, tưng bừng đi chợ Tết.
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi
Sương hồng lam e ấp nóc nhà tranh
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh
Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết
Chỉ với vài câu thơ, Đoàn Văn Cừ đã làm lột tả được cái hồn của con người quê:
Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon
Vài cụ già chống gậy bước lom khom
Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ
Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ
Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu
Con bò vàng nghộ nghĩnh đuổi theo sau
Trong những bước chạy “lon xon” của các cậu bé là cả một tâm trạng háo hức, một niềm vui ngây thơ của trẻ nhỏ trong ngày chợ Tết được mặc áo mới, được chơi đùa thoả thích. Hành động “nép đầu bên yếm mẹ” miêu tả sự rụt rè, nhút nhát, bỡ ngỡ của những em nhỏ thôn quê lần đầu được đến với một phiên chợ Tết thấy bao điều mới mẻ, lạ lẫm… Người xen cảnh, cảnh xen người, người đọc chưa kịp hình dung hết vẻ đẹp của cảnh vật đã bị cuốn vào thế giới sinh hoạt rộn rã, hối hả nhưng cũng rất tưng bừng “Người mua bán ra vào đầy cổng chợ”.
Đoàn Văn Cừ tả cảnh sinh hoạt ở phiên chợ bằng những câu thơ giản dị, như lời nói thường ngày của người dân quê nhưng lại toát lên được vẻ sôi động của phiên chợ, với đầy đủ những con người quê cùng chung một tâm trạng vui vẻ:
Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà
Quên cả chị bên đường đang đứng gọi
Mấy cô gái ôm nhau cười rũ rượi
Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa.
Đám chợ như một đám hội thật đông đúc không hề hối hả, vội vã như những phiên chợ thường ngày bởi người ta đi chợ Tết không phải chỉ để mua bán mà còn là để đi chơi xuân:
Một thầy khoá gò lưng trên cánh phản
Tay mài nghiên hý hoáy viết thơ xuân
Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm
Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ.
Tác giả còn xen vào bài thơ những chi tiết ngộ nghĩnh nhưng không phồn tục:
Con gà trống màu thâm như cục tiết
Một người qua cầm cẳng dốc lên xem.
Đây là món hàng không thể thiếu của phiên chợ Tết vì “con gà sống” là vật tế dâng lên bàn thờ tổ tiên vào phút giao thừa thiêng liêng để cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, đó là một phong tục đẹp của người Việt từ bao đời.
Tâm sự về bài thơ, lúc đương thời thi sĩ cho biết: “cái chợ này là hồn vía của người Việt mình ở miền Bắc, mấy năm trước, bên làng Lao có một đoàn người sang gặp tôi cho rằng, đó chính là phiên chợ của làng họ, họ xin phép tôi cho khắc đá bài thơ” (Trích bài phỏng vấn của Y Ban – phóng viên Giáo dục và thời đại năm 2004).
Giống như những ngôi làng khác ở Bắc Bộ, làng Đô Quan quê hương Đoàn Văn Cừ có nhiều đền, đình, chùa, miếu với nhiều lễ hội kì thú. Đó cũng là nguồn cảm hứng cho nhà thơ viết nên những bài thơ: Làng, Trăng he, Ngồi đình, Tế thánh, Năm mới, Chợ làng vào xuân… Và không chỉ ở riêng làng Đô Quan, Đoàn Văn Cừ còn được tham gia lễ hội ở các làng lân cận như lễ hội chùa Cổ Lễ, hội chùa Keo, hội chợ Yên, hội chợ Viềng… đã giúp ông sáng tạo nên: Đám cưới mùa xuân, Đám hội… và đặc biệt là Chợ Tết.
Đọc và cảm nhận bài thơ, tôi như lạc vào một bức tranh dân gian Đông Hồ đẹp và sinh động. Nếu như nghệ sĩ tranh dân gian dùng màu vẽ lấy từ những gì mộc mạc nhất của tự nhiên thì, Đoàn Văn Cừ cũng lấy chất liệu từ đời sống dân gian hết sức mộc mạc. Ông đã tạo nên bức tranh chỉ với những nét phác thảo giản dị nhưng đầy màu sắc về bối cảnh một phiên chợ Tết tươi vui, ngộ nghĩnh. Đồng thời, đem đến cho người đọc sự khát khao một lần được tham gia vào phiên chợ quê truyền thống, được ngắm “những mẹt cau đỏ chót tựa son pha”, hoà mình vào không khí Tết cổ truyền mà nhịp sống hiện đại đã làm mai một đi phần nào nét văn hoá đẹp đó.
Bài làm văn hay 🌊 Phân Tích Bài Thơ Những Con Đường 🌊 tham khảo ngay nhé!
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Ngắn Nhất – Mẫu 5
Mẫu bài văn phân tích bài thơ Chợ tết ngắn nhất mà chúng tôi chọn lọc được giữa vô vàn các bài tham khảo hiện nay:
Ngày nay có hội chợ; ngày xưa dân gian có chợ Tết. Chợ Tết thường họp vào những ngày cuối năm. Chợ Tết đông vui, nhiều hàng hóa, lương thực, thực phẩm. Đi chợ Tết để bán hàng, để mua sắm. Cũng có người, nhất là trẻ con đi chợ Tết để vui chơi.
Bài thơ “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ là một kiệt tác văn chương, vừa đẹp vừa vui. Đọc “Chợ Tết” ta tưởng như được sống lại không khí hội hè dân gian hàng trăm năm về trước. Bài thơ được viết theo thể thơ 8 chữ, phần đầu bài thơ “Chợ Tết” viết “Dải mây trắng… ra vào đầy cổng chợ”.
Những câu thơ mở đầu gợi tả một sáng tinh mơ nơi làng quê trong ánh bình minh. Dải mây trắng trên đỉnh núi “đỏ dần” lên. Những giọt sương mai như viên ngọc “hồng lam” được nhân hóa, đang “ôm ấp” nóc nhà gianh nơi thôn ấp.
Những con đường quê “viền trắng” uốn lượn mép đồi xanh. Đỉnh núi, đồi xanh, nóc nhà gianh, con đường, dải mây trắng, giọt sương hồng lam… tất cả đều ửng sáng, trông rất đẹp mắt. Trên con đường uốn mình, mềm mại như dải lụa ấy, có biết bao nhiêu con người, già trẻ gái trai từ các thôn ấp “kéo hàng” nối đuôi nhau đi chợ Tết với niềm vui náo nức.
Mỗi người đi chợ Tết đều có một dáng vẻ riêng. Đoàn Văn Cừ đã làm hiện lên trước mắt chúng ta những con người hiền lành, giản dị, đáng yêu bằng bao nét vẽ có hồn, rất sinh động. Mặc áo đỏ, áo mới, áo đẹp là những thằng cu “chạy lon xon” mừng vui tíu tít. Là vài cụ già, tay chống gậy, lung còng “bước lom khom“ chậm rãi. Là cô thôn nữ xinh tươi với chiếc yếm thắm, duyên dáng và kín đáo “che môi cười lặng lẽ”. Là những em bé lần đầu được đi chợ Tết, còn rụt rè sợ hãi “nép đầu bên yếm mẹ?”…ngơ ngác trước những con người lạ, cảnh lạ.
Dưới ánh hồng bình minh, mọi cảnh vật đều trở nên tráng lệ. Từ giọt sương trắng đến tia nắng tía, từ núi xanh đến đồi son, tất cả đều cựa quậy, náo nức, sáng bừng lên. Cảnh vật được nhân hóa như mang tình người, hồn người, cùng khoe sắc chia vui với bà con các ấp “tưng bừng” đi chợ Tết. Các động từ được tác giả dùng rất đắt: “ró”, “nháy hoài”, “uốn mình”, “thoa”, “nằm”… Khép lại đoạn thơ là một hình ảnh đông vui của phiên chợ Tết ngày xưa:
“Người mua bán ra vào đầy cổng chợ”.
Bức tranh dân gian “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ mang vẻ đẹp vừa bình dị thân thuộc, vừa rực rỡ sắc màu. Tác giả đã làm sống lại cảnh vật và cuộc sống nơi đồng quê đậm đà màu sắc văn hóa dân gian với tất cả tấm lòng yêu thương nồng hậu. Nghệ thuật sử dụng từ ngữ chỉ màu sắc của ngòi bút nghệ thuật Đoàn Văn Cừ rất giàu có, tinh luyện: trắng, đỏ, hồng lam, viền trắng, xanh, biếc, đỏ, thắm, vàng, tía, the xanh, thoa son,… Đọc đoạn thơ, ta tưởng như mình cũng được đi chợ Tết cùng bà con các ấp hơn mấy chục năm về trước.
Giới thiệu văn mẫu đặc sắc 🌊 Phân Tích Bài Thơ Chân Quê 🌊 của tác giả Nguyễn Bính Hướng
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Ấn Tượng – Mẫu 6
Khi phân tích một tác phẩm văn học nào đó, ngoài việc cung cấp đầy đủ nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, bạn cần phải truyền tải được thông điệp đó một cách hấp dẫn.
Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ là một bài thơ hay bởi nó lột tả được không khí Tết ở miền quê bình dị. Đó là sự vui tươi, nhộn nhịp, đông đúc với nhiều người và nhiều loại hàng hóa. Đọc bài thơ này ta cảm nhận được không khí tết thật vui tươi và ấm áp. Hãy cùng nhau theo dõi ngay bây giờ nhé các bạn!
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
…
Lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ.
Phiên chợ Tết bất hủ của Đoàn Văn Cừ đã là hình ảnh đi vào tâm trí của nhiều thế hệ độc giả. Ở đó ta cảm nhận được một hồn hơ dạt dào sức sống. Chỉ với những câu thơ trong bài này ta cũng có thể thấy đâu đó như vang vọng tiếng nói cười khúc khích hỏm hỉnh của một miền quê xưa. Đây cũng chính là một cách để lưu giữ lại các giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc qua các câu thơ giản dị.
Ngay từ những câu thơ đầu tiên của bài Chợ Tết, tác giả đã vẽ ra cho con người ta một bức tranh về một sáng tinh mơ khi cả làng chìm trong ánh bình minh. Những dải mây trắng dần lấp ló trên đỉnh đồi. Những giọt sương mai như viên ngọc khẽ đung đưa trên các mái nhà gianh. Để có thể lột tả được bức tranh đó, Đoàn Văn Cừ đã dùng hệ thống hình ảnh vô cùng tinh tế và cảnh vật được nhân hóa với những góc nhìn tuyệt vời.
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà tranh,
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh,
Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết.
Trong bức tranh ấy ta còn thấy được hình ảnh của những con đường quê uốn lượn mép xanh đồi.. Tất cả trông đều ửng sáng và như tô thêm nét đẹp của cả bức tranh. Tất cả cho thấy một nghệ thuật phối thơ thật hài hòa và đặc sắc.
Trong bức tranh thiên nhiên sáng mai vô cùng tinh khôi ấy ta bắt gặp được hình ảnh của những con người. Đó là những nam thanh nữ tú, già trẻ gái trai đang từ các thôn ấp nối đuôi nhau đi chợ Tết. Qua đó có thể cảm nhận được sự háo hức và tấp nập. Có thể nói đi chợ Tết cũng giống như đi trẩy hội.
Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon,
…
Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau.
Mỗi người đều được Đoàn Văn Cừ miêu tả với các dáng vẻ riêng. Đó chính là con người bình dị, hiền lành, chân thành và vô cùng sinh động. Là cu cậu mặc áo mới màu đỏ chạy lon ton trên các con đường. Là các cụ già tay chống gậy lưng bước lom khom. Hay là các cô thiếu nữ thôn quê vô cùng xinh tươi trong chiếc ướm thắm duyên dáng và rụt rè. Đó cũng là hình ảnh của các em bé còn rụt rè sợ hãi mà nép người bên phía tay mẹ… Tất nhiên bức tranh sẽ kém phần sống động nếu thiếu đi hình ảnh của các đàn bò, lợn, gà đi chợ Tết. Trông chúng mới ngội nghĩnh biết làm sao.
Trong khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp ấy, mọi người, mọi cảnh vật đều hiện lên vô cùng rực rỡ. Với khổ thơ tiếp theo Đoàn Văn Cừ đã miêu tả không khí chợ Tết vô cùng vui tươi và tinh tế. Sở dĩ có được điều này bởi nhà thơ đã nhân hóa cảnh vật như mang tình người và tưng bừng hơn.
Trong không khí tươi đẹp ấy chính là hình ảnh của các con vật, đồ dùng cúng được tô thắm thêm. Và một màu sắc không thể thiếu chính là màu đỏ, bởi con người ta quan niệm màu đỏ là màu của sự may mắn và hạnh phúc. Và đó cũng chính là màu sắc chủ đạo trong bức tranh chợ Tết của Đoàn Văn Cừ.
Đầu tiên ta có thể dễ dàng thấy được hình ảnh của bà cụ già với mái tóc bạc trắng. Đó cũng chính là sản phẩm của những năm tháng thời gian trôi lặng lẽ. Và điểm đặc biệt ở đây chính là dấu ấn và bà lão cũng chính là chứng nhân của thời gian. Hình ảnh này đã gợi lên bao suy tư về một con người nhân hậu, thuần phác.
Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ,
Nước thời gian gội tóc trắng phau phau.
Chú hoa man đầu chít chiếc khăn nâu,
Ngồi xếp lại đống vàng trên mặt chiếu.
Và tác giả đã thành công trong việc khắc họa không gian và thời gian một cách đặc sắc. Bao trùm lên tất cả bức tranh chợ Tét chính là các sản vật đặc trưng. Từ các thức ăn hằng ngày đến các món đồ chơi tết và đến cả các đồ cúng tâm linh đều được bày bán. Qua đó ta có thể thấy được một bức tranh rất đỗi thân quen của ngày Tết những năm tháng cũ. Đó cũng chính là cái hay và cái tài tình của nhà thơ.
Với Chợ Tết, Đoàn Văn Cừ đã thành công trong việc chuyển tải không khí Tết đầy hồn nhiên vui tươi. Ở đó có sự chuyển động của không gian, con người và màu sắc. Đó là nét hồn nhiên và bộn bề nhưng lại đậm chất giản dị của cuộc sống. Đồng hành cùng chúng tôi để theo dõi những bài viết hấp dẫn nhất nhé! Thân Ái!
Mẫu các bài viết 🌊 Phân Tích Bài Thơ Gặp Lá Cơm Nếp 🌊 để bạn ôn tập thêm.
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Đầy Đủ Nhất – Mẫu 7
Dưới đây là bài mẫu phân tích bài thơ Chợ tết của tác giả Đoàn Văn Cừ đầy đủ nhất mà bạn nên tham khảo vfa ghi nhớ để làm bài tập tốt hơn.
Cứ mỗi dịp Tết đến xuân sang, trăm hoa đua nở, vạn vật đâm chồi như được tiếp thêm sức sống mới. Người người, nhà nhà nô nức sắm sửa cây đào, cây mai, gói những chiếc bánh chưng xanh mướt bên bếp than hồng. Trẻ nhỏ vui ca, nô đùa háo hức chờ đợi những bao lì xì đỏ thắm. Những hình ảnh đó chính là nét văn hóa đẹp đẽ đáng được lưu giữ từ bao đời nay. Nét đẹp đó cũng đã được gửi gắm vào thơ ca của các nhà thơ nổi tiếng. Không thể không kể đến bài thơ “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ.
“Chợ Tết” là bài thơ lột tả được toàn cảnh không khí ngày xuân đón Tết của làng quê Việt Nam bình dị nhưng chất chứa bao yêu thương chan hòa. Không khí Tết Xuân trong bài thơ vừa mang nét cổ kính xa xưa, vừa mang nét hiện đại với nhiều hình ảnh, ca từ sắc nét được thổi hồn sống động bởi tâm hồn thơ ca dạt dào sức sống.
Mở đầu bài thơ ta đã thấy được khung cảnh Tết nhộn nhịp vào buổi sáng tinh mơ khi bình minh vừa ló dạng
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà tranh,
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh,
Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết.
Một ngày mới bắt đầu với dải mây trắng đỏ, làn sương hồng rực bởi ánh mặt trời chiếu rọi như những viên pha lê lấp lánh ôm lấy nóc nhà tranh. Con đường thôn quê uốn lượn bên mép đồi như những dải lụa xanh đưa bước người cáp ấp nô nức, tưng bừng ra chợ Tết. Tất cả những hình ảnh đó hiện lên bừng sáng, rực rỡ ánh mặt trời bởi nghệ thuật kết hợp từ ngữ hài hòa, không kém phần đặc sắc.
Qua bức tranh thiên nhiên choáng ngợp, hình ảnh con người nổi bật với tinh thần tươi mới, niềm vui, niềm hạnh phúc chào đón Xuân sang:
Họ vui vẻ kéo hàng trên cỏ biếc
Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon
Vài cụ già chống gậy bước lom khom
Cô yếm thăm che môi cười lặng lẽ
Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ
Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu
Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau.
Chợ Xuân náo nhiệt, mỗi người một vẻ nhưng lại hòa quyện đến lạ thường. Những dòng người nối hàng dài trên đồng cỏ xanh biếc, những bước chân “lon xon” của cậu bé áo đỏ là tâm trạng háo hức, vui mừng tíu tít chảy hội Xuân. Cụ già chống gậy “lom khom” hay sự e thẹn của cô yếm thắm với nụ cười duyên dáng, em bé nép đầu bên yếm mẹ vì bỡ ngỡ, e ngại lần đầu được đi chợ Xuân.
Tất cả điều đó góp phần cho bức tranh màu Xuân thêm sinh động. Tăng thêm phần dí dỏm, ngộ nghĩnh là hai hình ảnh người gánh lợn chạy đi đầu và chú bò vàng đuổi theo sau. Ta cảm nhận được nhà thơ dường như cũng đang nở nụ cười trước khung cảnh ngày Xuân tưng bừng, nhộn nhịp. Cảnh vật đen sen con người khiến không khí chợ Tết quê hương vô cùng rực rỡ.
Dưới ánh nắng bình minh buổi sớm, mọi cảnh vật và con người hiện lên thật tráng lệ với dấu ấn thời gian:
Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa
Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa
Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh
Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh
…
Những mẹt cam đỏ chót tựa son pha
Thúng gạo nếp đong đầy như núi tuyết
Con gà trống màu thâm như cục tiết
Một người mua cầm cẳng dốc lên xem
Từ giọt sương trắng “rỏ” đầu cành đến tia nắng tía “nháy” hoài, núi “uốn” mình bởi màu xanh biếc của rừng cây, dải đồi đỏ rực nhưu “thoa” son bởi ánh bình minh. Cảnh vật đó được tác giả khéo léo nhân hóa mang đậm nét tình người. Thiên nhiên tươi đẹp chiếu rọi lên những hoạt động của con người, đồ vật. Người mua bán tấp nập ra vào chợ, chú trâu vờ ngủ nghe lỏm những câu chuyện bô bô, anh hàng tranh hăng hái quẩy đôi bồ để đem đi bán, thầy khóa chăm chú gò lưng viết thơ Xuân, cụ đồ nho thể hiện tài viết câu đối đỏ.
Hình ảnh bà cụ tóc bạc trắng nhuốm màu thời gian trôi chính là minh chứng cho thời gian, dù dòng chảy của thời gian vẫn không ngừng chảy trôi nhưng con người chỉ sống được một đời. Từ đó nói lên tâm tư đầy sâu lắng về con người hiền từ, nhân hậu. Đoàn Văn Cừ sử dụng những câu từ giản dị để miêu tả phiên chợ sống động với các sản phẩm đặc trưng, mang đậm bản sắc dân tộc Việt: trẻ con mải miết ngắm tranh gà, những cô gái trẻ say mê anh chàng bán pháo, những mẹt cam chín tựa son pha, thúng gạo đầy ắp, trắng nõn nà như núi tuyết.
Tác giả còn tô điểm thêm nét đáng yêu bằng món hàng không thể thiếu vào dịp Tết là “ con gà trống màu thâm như cụ tiết được người mua dốc ngược lên xem”. Hình ảnh con gà trống mang nét trang nghiêm vì là vật tế được dâng lên cúng gia tiên vào đêm giao thừa cầu cho một năm mới sung túc, no đủ, đó là phong tục tốt đẹp được lưu truyền bao đời nay.
Bức tranh chợ Tết nhộn nhịp không chỉ vào ban ngày mà tưng bừng đến tối mịt:
Chợ tưng bừng như thế đến gần đên
Khi chuông tối bên chùa văng vẳng đánh
Trên con đường đi các làng hẻo lánh
Những người quê lũ lượt ra về
Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê
Lá đa rụng to bời quanh quán chợ.
Chợ Tết nhộn nhịp đến tận lúc chuông chùa vẳng đánh. Con đường lụa xanh biếc nay ủ rũ dưới ánh chiều tà, dòng người lũ lượt kéo về sau ngày hội vui tươi.
Bài thơ “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ khắc họa thành công bức tranh dân gian đầy thơ mộng, bình dị của chợ Xuân làng quê. Qua đó cũng thể hiện cuộc sống bình yên, tâm hồn tươi mới của con người giữa bộn bề tấp nập. Đồng thời, tô đậm bản sắc văn hóa đẹp đẽ của dân tộc, khát khao được hòa mình vào nét đẹp truyền thống mà đã bị phai nhạt dần bởi nhịp sống hiện đại.
Tuyển tập những 🌊 Thơ Tết Cho Trẻ Mầm Non 🌊 xem gay bây giờ nhé!
Phân Tích Bài Thơ Chợ Tết Học Sinh Giỏi – Mẫu 8
Cuối cùng là bài văn mẫu học sinh giỏi phân tích bài thơ Chợ tết, hy vọng sẽ trở thành tư liệu hữu ích giúp các bạn học sinh biết cách làm văn hay.
Làng Thơ Việt Nam lại vừa mất đi một hồn thơ lặng lẽ và khiêm nhường: nhà thơ Đoàn Văn Cừ. Phiên Chợ Tết bất hủ của ông đã đi vào tâm trí người đọc nhiều thế hệ; “chuỗi cười ngũ sắc” (Thi nhân Việt Nam) dạt dào sự sống, niềm yêu đời, cái nhìn bao dung, nhân ái đó đã đi vào tâm hồn ta.
Đọc lại bài thơ ta tưởng như còn nghe thấy tiếng cười khúc khích, hóm hỉnh, lại rất hiền lành của một nhà thơ thôn dã. Chép lại bài thơ và tìm hiểu nó, tôi coi như một niềm thành kính, một nén tâm hương tưởng nhớ đến con người của những vẻ đẹp Thôn ca bình dị.
Trong biểu tượng văn hóa thế giới: chợ, theo quan niệm của Trung Hoa cổ vừa là nơi trao đổi, mua bán, còn là địa điểm hẹn hò yêu đương, nơi diễn ra các nghi lễ cầu mưa, sản xuất dồi dào, cầu trời phù hộ… Từ điển còn cho biết điều này đúng đến mức nếu muốn trời thôi mưa phải cấm phụ nữ bước vào chợ. Thực ra, vẫn theo biểu tượng văn hóa thế giới, chợ còn là nơi giao hòa âm dương, là địa điểm thái bình.
Cấu trúc không gian của bài thơ hài hòa và tấp nập, đan xen thanh bình giữa thiên nhiên và con người. Bài thơ gồm ba khổ: khổ 1, 15 dòng; khổ 2, 23 dòng; khổ 3, 6 dòng được ngăn cách bởi các dấu sao. Khổ 1 và khổ 3 đều có thiên nhiên và con người. Riêng khổ 2, trung tâm của bài thơ, chỉ dành để quan sát, miêu tả con người trong những cử chỉ, dáng điệu, âm thanh cùng những hoạt động của họ. Nếu như ở khổ 1, số dòng thơ tương đối cân bằng giữa thiên nhiên và con người trên đường đến chợ; thì ở khổ 3 thiên nhiên lấn át con người: cảnh chợ vãn.
Trong khổ 2, chợ xuất hiện thay chỗ cho thiên nhiên; “người kể chuyện” hướng cái nhìn đôn hậu của mình vào đối tượng là con người để “tự sự”. Không gian trong văn bản nghệ thuật là “tổng hợp của các đối tượng cùng loại” và “giữa chúng có các quan hệ giống các quan hệ không gian thông thường” (Yu. Lotman). Những từ ngữ chỉ quan hệ không gian trong thơ Đoàn Văn Cừ “chuyển kênh” rất từ tốn, nhẹ nhàng, chậm rãi cùng với một lễ hội của sắc màu tươi vui, rực rỡ:
“Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
Sương hồng lam ôm ấp mái nhà tranh,
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh”.
Từ không gian tĩnh, khách quan được tiếp xúc từ xa này chúng ta chuyển sang không gian động, chủ quan được tiếp xúc thân mật, gần gũi qua những động từ có tính chất vận động:
“Sương trắng dỏ đầu cành như giọt sữa,
Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa,
Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh,
Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh”.
Trong cả hai cảnh trên không gian được xếp theo trục thẳng đứng trên – dưới: từ đỉnh núi xuống đến con đường; từ đầu cành đến trong ruộng lúa, từ núi xuống đồi. Khu vực tiếp xúc sáp lại dần cho đến không gian công cộng nơi sinh hoạt của con người.
Cùng với sự vận động của thiên nhiên, là con người “tưng bừng ra chợ Tết”: nam, phụ, lão, ấu và có lẽ người bán nhiều hơn cả người mua (chỉ đến cuối khổ 2 mới thấy có: “Một người mua cầm cẳng dốc lên xem” một con gà. Ngoài ra, từ bán vẫn áp đảo: anh hàng tranh ngồi dở bán; bà cụ lão bán hàng; anh chàng bán pháo). Người ta đi xem Chợ Tết cùng với âm thanh nhiều cung bậc: cười lặng lẽ; nói bô bô; nhẩm đọc; cười rũ rợi…
Có hai câu đứng độc lập một cách độc đáo: không liên hệ với trước nó và cũng không liên hệ với sau nó. Mở đầu khổ 2: “Người mua bán ra vào đầy cổng chợ.” và mở đầu khổ 3: “Chợ tưng bừng như thế đến gần đêm.” Cả hai câu đều đứng ở đầu mỗi khổ để thông báo ngắn gọn về cái sắp diễn ra và cái sẽ kết thúc.
“Con trâu đứng vờ dim hai mắt ngủ,
Để lắng nghe người khách nói bô-bô.
“Anh hàng tranh kĩu-kịt quảy đôi bồ,
Tìm đến chỗ đông người ngồi dở bán.”…
Cứ như thế, cả khổ 2 người đọc sẽ được thưởng thức 10 cảnh rất vui về hoạt động của con người với những âm thanh, cử chỉ cùng sắc màu. Cũng với dấu chấm câu rất cẩn thận như vậy: 4 câu đầu và 4 câu cuối của khổ 1 là những bức tranh hoàn chỉnh về thiên nhiên “nằm dưới ánh bình minh” mà ở giữa đó là con người.
Cặp câu kết của bài thơ vẫn có màu sắc nhưng đã bớt nhiều tươi vui: “Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê-thê, lá đa rụng tơi-bời quanh quán chợ.” Những từ láy lê-thê, tơi-bời vần bằng có chút gì đó của thê lương, ảm đạm đối lập hẳn với không khí náo nhiệt bên trên.
Nhận xét về câu kết trong thơ Đoàn Văn Cừ, các tác giả của Thi nhân Việt Nam đã viết: “Những câu ấy đều khép lại một thế-giới và mở ra một thế-giới: khép một thế-giới thực, mở một thế-giới mộng. Cảnh vừa tan thì trong lòng cũng vừa nhóm. Mắt ta không thấy gì nữa nhưng lòng ta bỗng bâng-khuâng”.
Cái “thế-giới mộng” ấy có lẽ còn nằm ở nguyên tắc phối màu của bài thơ. Chúng tạo thành những bức tranh được “lắp ghép” liền kề nhau, “độc lập” bên nhau, hối hả, náo nhiệt. Một khu triển lãm trưng bày sắc màu mà gam chủ đạo là màu nóng ấm: màu đỏ.
Màu đỏ trong biểu tượng văn hóa thế giới được coi là “biểu tượng cơ bản của bản nguyên sống”, là “màu của ngày, của dương tính”, của sự sống, của thiên ân, thông điệp của hy vọng, “phát tiết từ mặt trời và đó là màu siêu việt nhất”… cũng là màu của tình cảm). Màu đỏ cùng với “họ hàng” đậm nhạt của nó (hồng, son, thắm, tía) trở đi trở lại đến 9 lần, gần như rải suốt chiều dài bức tranh Chợ Tết ít hơn một chút so với tổng các màu còn lại: 4 từ trắng; 4 từ xanh, biếc, lam; 3 từ vàng; 1 từ nâu.
Riêng đối với từ vàng thì con bò vàng và đống vàng chỉ vật chất đối lập với ánh dương vàng chỉ tinh thần, hướng nội. Cũng tương tự như vậy với từ trắng: 3 lần đầu mây trắng; con đường viền trắng; sương trắng chỉ vật chất; 1 lần cuối vừa chỉ vật chất tóc trắng vừa chỉ thời gian.
“Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ,
Nước thời gian gội tóc trắng phau phau.”
Giờ đây khi nhìn vào cấu trúc bài thơ thấy trên hai câu này là 24 dòng và dưới nó là 18 dòng, cũng coi như nằm “giữa bức tranh” đúng như nhận định bên trên. Đây là hai câu tuyệt bút hiếm hoi về thời gian và đậm đặc tính thời gian: bà cụ lão; miếu cổ; nước thời gian; tóc trắng in dấu vết thời gian đều đứng án ngữ ở hai đầu hai câu thơ tạo nên một bức tranh vừa im lìm vừa chuyển động của thời gian.
Đọc lại Chợ Tết ta bỗng thấy hân hoan, vui thích bởi sự chuyển động của không gian, sắc màu và con người. Nhà họa sĩ “ngây thơ” Đoàn Văn Cừ đã trình bày cho ta biết một “bản nguyên sống” trong sự tồn tại hồn nhiên, bề bộn mà lại nhịp nhàng của đời sống. Trong đời sống đó, con người là trung tâm trong cái nhìn và sáng tạo nghệ thuật của ông: Con người là trung tâm trong mỗi khổ thơ; con người lại là trung tâm của toàn phiên Chợ Tết mà ở giữa trung tâm đó lại là thời gian. Cái thời gian sẽ chia cách hai thế giới đối với mỗi số phận; nhưng cũng cái thời gian đó sẽ làm bền vững hơn cho những tác phẩm nghệ thuật đích thực, cho nền tảng văn hóa sâu xa của mỗi cộng đồng người mà Chợ Tết là muôn một.
Một bài thơ khác về mùa xuân 🌊 Phân Tích Bài Thơ Xuân Về 🌊 của tác giả Nguyễn Bính